Daron Acemoğlu’nun Yapay Zeka ve Refah Paylaşımı Üzerine Düşünceleri

Daron Acemoğlu’nun Refah Paylaşımı ve Yapay Zeka Üzerine Düşünceleri

2024 Nobel Ekonomi Ödülünü kazanacak isimlerden biri olan Daron Acemoğlu, son dönemlerde sıkça sorular aldığı refah paylaşımı, yapay zeka (YZ) ve çalışma üzerine düşüncelerini on madde halinde özetledi.

Acemoğlu, “Umarım düşüncelerimi basit ve kısaca paylaşmak faydalı olur.

Amerika Birleşik Devletleri’nde yeni yönetimin göreve başlamasına da kısa bir süre kaldı.

Belki de şimdi bazı hedefler üzerinde düşünmenin tam sırası (her ne kadar yeni yönetimin bizi bu hedeflere doğru yönelteceğine inancım neredeyse hiç olmasa da)” ifadelerini kullandı. İşte Acemoğlu’nun özetlediği görüşler:

• 1.

  Refahın paylaşımı temel unsur
  Paylaşılan refahtan kastım, ekonomik büyümeden farklı grupların (örneğin erkekler ve kadınlar, çeşitli etnik gruplar, farklı eğitim seviyeleri, farklı dinlere mensup olan insanlar vb.) benzer oranlarda faydalanmasıdır.

  Bir grup büyük oranda zenginleşirken, diğer gruplara sadece sınırlı yarar sağlayan ekonomik büyüme, gerçek bir refah paylaşımına örnek olamaz.

  Bu durum, huzurlu ve uyumlu bir toplum için zorunludur.

  Ayrıca, tüm eşitsizliklerin bir anda yok olmasını beklemek gerçekçi değildir.

• 2.

  Refahın paylaşımına yeniden dağıtımla ulaşılamaz
  Refah paylaşımının kökleri işgücü piyasasına dayanmalıdır; bu da iyi işlerle ve maaş artışlarıyla mümkün olur.

  Güvenceler ve bir miktar yeniden dağıtım önemlidir, ancak bu çabalar tek başına refah paylaşımını sağlamaya yetmez.

  Yeniden dağıtım sosyal demokrat İskandinav ülkelerinde sağlam temellere dayansa bile, orada bile bu, refah paylaşımının ana kaynağı değildir.

  Eğer toplumun bir kesimi sürekli yoksul kalıyorsa, bu kesimin dağıtımda güçlü bir etkisi olamaz. Üstelik, vergi öncesi eşitsizlik artarken, tüm demografik gruplar için harcanabilir gelirin yeterince artmasını sağlamak zorlaşır.

• 3.

  YZ kalıcı ve etkisi çok büyük olacak
  Yapay zeka, geleceğimizi belirleyecek en önemli teknoloji olacak. Üretkenliğe dikkate değer katkılar sağlasa da, bunun nasıl geliştirileceği önemlidir ve etkilerinin ortaya çıkması zaman alacaktır.

  YZ’nın etkileri hakkında birçok belirsizlik vardır.

  YGZ (yapay genel zeka) konusunda ne anlama geldiğini bilmek ve ne zaman geleceğini tahmin etmek zordur.

  YZ’nın etkisini anlamadan, işlerin geleceği ve refah paylaşımı üzerine düşünemeyiz.

• 4.

  YZ’nın yönü işçi-yanlısı da işçi-karşıtı da olabilir
  Teknolojilerin şekillendirilebilir olduğu inancıma dayanarak, YZ farklı şekillerde geliştirilebilir ve bunlar farklı sonuçlara yol açabilir. Örneğin, YZ tahmin işleri, yazı ve imaj yaratımı, bilgi kaynakları olarak geliştirilebilir.

  Bu durum, YZ’nın işçi-karşıtı ya da işçi-yanlısı olarak şekillenmesine neden olabilir.

  YZ’nın nasıl geliştirileceği bir tercih meselesidir.

• 5.

  Günümüzde YZ işçi-karşıtı olarak geliştiriliyor
  Şirketler, YZ’yı paraya dönüştürmek amacıyla otomasyon ve daha güçlü dijital reklamlar kullanmayı tercih ediyorlar.

  Bu yaklaşımlar işçi-yanlısı değildir.

  Ayrıca, kuruluş modellerinin gelişimi ve YGZ’a ulaşma arzusu, daha fazla otomasyonu beraberinde getiriyor.

  Eğer YZ genel zekaya ulaşırsa, insanların işlerini kaybetmesine yol açabilir.

• 6.

  Yeni bir yön için politikalara ihtiyaç var
  YZ’nın refah paylaşımına katkı sağlayacak bir yönü olmasına rağmen, bu yönde gitmediğimiz aşikar.

  Endüstri kendiliğinden yön değiştirmeyecektir; bu nedenle, hükümetlerin yeni yönü teşvik edecek regülasyonlar ve politikalar geliştirmesi şarttır.

• 7.

  Yeni bir yön için rekabetin olması gerekli
  Yeni teknolojiler, özellikle radikal yenilikler, genellikle yeni şirketler tarafından geliştirilir.

  Bu durum, mevcut şirketlerin insanlık tarihinin en büyük şirketleri olduğu göz önüne alındığında daha da önem kazanır. Çalışan yanlısı YZ, artan rekabet ile mevcut büyük şirketlerin güç dengesinin bozulması ile mümkün hale gelecektir.

• 8.

  Yeni bir yön için değişik mimari seçeneklerin olması gerekli
  Çalışan yanlısı YZ, çalışanların elinde bulunan bir bilgi aracı olmalıdır.

  Bu ancak YZ’nın güvenilir, anlaşılır ve gerçek zamanlı bilgiyi sunmasıyla mümkündür.

  Ancak mevcut YZ mimarisi, otonom davranma üzerine kurgulanmıştır ve bu durum, YZ’nın kara kutu haline gelmesine neden olmuştur. Çalışan yanlısı YZ, insan karar vericilerine tavsiyelerde bulunmalıdır.

• 9.

  Tüm bunların olabilmesi için gereken şey demokrasi
  Şu anki teknoloji yönü, dünyadaki en büyük ve güçlü şirketler tarafından belirlenmiştir.

  Yeni bir yön oluşturulması, güçlü bir demokratik baskı ile sağlanabilir.

• 10.

  Kısır döngü: YZ demokrasiyi tehdit ediyor
  Geçmişteki teknolojik tercihler, özellikle sosyal medya ile ilgili olanlar, demokrasiye zarar vermiştir.

  Aynı durumun YZ için de geçerli olması muhtemeldir.

  YZ’nın manipülasyon kapasitesi, demokratik katılımı caydırabilir.

  Bu nedenle, YZ’ya yeni bir yön vermek oldukça zor bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır.