Yer Fıstığı Üretiminin Canlandırılması Projesi

Yer Fıstığı Üretiminin Canlandırılması

Yer fıstığı üretiminin durma noktasına gelmesi üzerine, Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü (TAE), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) ve Güzelyurt Belediyesi işbirliğiyle önemli bir çalışma başlatıldı.

Bu kapsamda, verimi yüksek yer fıstığı çeşitlerini belirlemek için denemeler gerçekleştirildi, öne çıkan çeşitlerin üretimi yapıldı ve yer fıstığının ekim, hasat ve kabuk ayrımı için gerekli makineler temin edildi.

Yerli tohum üretiminde öne çıkan yüksek verimli Ayşehanım ve Masal çeşitleri kullanıldı. Ülkede 1990’ların ortalarına kadar 500 dönümden fazla alanda ekimi yapılan yer fıstığı, günümüzde 1-2 dönüme kadar düşmüştür. İhracat verilerine göre, 2023 yılında 1 milyon dolarlık yer fıstığı ithal edildi.

Son beş yılın ihracat ortalaması ise yılda yaklaşık 580 ton olarak kaydedilmiştir.

Yer fıstığı üretimini canlandırmak amacıyla Güzelyurt Belediyesi tarafından tahsis edilen 5 dönümlük arazide gerçekleştirilen fıstık ekiminden yaklaşık 5 ton mahsul elde edilmiştir.

Bu mahsul, yer fıstığı üretimini yeniden canlandırmak için kullanılacaktır. Çiftçilere yer fıstığı yetiştiriciliğine yönelmeleri için çağrı yapılmış ve teşviklerin artırılacağı belirtilmiştir.

Projenin Detayları ve Destekler

– TİKA Lefkoşa Ofis Koordinatörü Havva Pınar Özcan Küçükçavuş, TAE Güzelyurt İstasyonu’nda yapılan hasat sırasında yaptığı açıklamada, TİKA’nın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) kurulduğu günden itibaren tarım ve hayvancılığın gelişmesine özel önem verdiklerini ifade etti.

Küçükçavuş, destekledikleri projelerin her birinin ayrı bir öneme sahip olduğunu vurguladı.

Yer fıstığı üretiminin canlandırılması projesi gündeme geldiğinde, bu ürünün ihtiyaçlarının tamamen dışarıdan karşılandığını öğrendiklerini ve bu nedenle projeye destek verme kararı aldıklarını belirtti.

– Mahmut Özçınar, Güzelyurt Belediye Başkanı, önemli bir projeye imza attıklarına inandığını ve Güzelyurt’un geçmişte yer fıstığının bolca yetiştirildiği bir bölge olduğunu ifade etti.

Ancak son yıllarda bu geleneğin kaybolduğunu belirten Özçınar, projenin yer fıstığı üretimini yeniden canlandırmak için bir fırsat sunduğunu dile getirdi.

Yer fıstığının kumlu toprak yapısını tercih ettiğini ve Yayla bölgesinin toprağının da kumlu olduğunu söyleyen Özçınar, üreticilerin yer fıstığı ekimine yeniden dönmesi halinde bu ürünün katma değerinden faydalanabileceklerini kaydetti.

Yer fıstığının gelecekte ciddi bir katma değer yaratabileceğine inandığını belirten Özçınar, belediye olarak yaptıkları çalışmalarla denemelerde öne çıkan fıstık çeşitlerini çoğaltıp üreticilere sunmayı amaçladıklarını ifade etti.

– Cem Karaca, TAE Müdürü, TİKA ve Güzelyurt Belediyesi’ne verdikleri destekten dolayı teşekkür etti.

Fıstık ekiminin 500 dönümden 1-2 dönüme kadar düşmesinin nedeninin işçilik maliyetlerinin yüksek olması ve ithalata başlanması olduğunu belirten Karaca, teknolojik gelişimle birlikte işçilik giderlerinin düştüğünü ifade etti.

Fıstık üretimi için gerekli ekipmanı ülkeye getirmeleri halinde üretimin canlanabileceği düşüncesinde olduklarını aktaran Karaca, bu amaçla TİKA’dan destek talep ettiklerini söyledi.

TİKA’nın fıstık ekiminden hasadına ve hasat sonrası kabuk ayrımına kadar gerekli tüm makineleri temin ettiğini belirtti.

2023 yılında farklı fıstık çeşitleriyle deneme parselleri kurduklarını anlatan Karaca, 2024’te de denemelerde öne çıkan yüksek verimli çeşitlerle belediye tarafından sağlanan 5 dönümlük arazide tohumluk üretimi yaptıklarını kaydetti.

Fıstık üretimini canlandırmanın yanı sıra, üreticiye alternatif üretim alanları sunmanın yanında yer fıstığının toprak yapısını iyileştiren bir ürün olduğundan münavebede kullanılmasını teşvik etmeyi hedeflediklerini belirtti.

Patatesin ardından yer fıstığının ekilebileceğini ifade eden Karaca, Bakanlığın da fıstık için 2023 yılında destek verdiğini ve bu desteği artırmayı planladıklarını söyledi.