EIT RawMaterials ve TETHYS İş Birliği ile Orta Koridor’un Dönüşümü

EIT RawMaterials ve TETHYS İş Birliği

EIT RawMaterials Interregional Center’ın kurucu direktörü, TETHYS: Trans-Eurasian Gateway’ın kurucu ortağı Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber ile TETHYS’in diğer kurucu ortağı Baran Umut Baycan, EIT RawMaterials ve TETHYS iş birliğiyle oluşturulan Inter-Regional Center hakkında önemli açıklamalarda bulundu.

Ayrıca, FMF2024’te (Future Minerals Forum) gündeme gelen Süper Bölge konsepti de değerlendirildi.

TETHYS ve EIT RawMaterials İş Birliğinin Vizyonu

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “TETHYS: Trans-Eurasian Gateway ve EIT RawMaterials, 27 Eylül 2024 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz imza töreni ile Türkiye ve Orta Asya’yı küresel enerji geçişinde bir stratejik güç merkezi haline getirmek amacıyla Inter-Regional Center’ı kurdu.

Bu ortaklık, küresel hammadde tedarik zincirlerini yeniden şekillendirmeyi hedefliyor; 2025-2030 dönemine yönelik sürdürülebilir madencilik, ESG uyumlu operasyonlar ve dijitalleşme stratejileri belirliyor.

TETHYS-EIT RawMaterials Interregional Center, yalnızca iş birliği değil, aynı zamanda bölgesel entegrasyon ve küresel dönüşüm hedefiyle hareket eden bir ekosistemdir.

Vizyonumuz, Türkiye ve Orta Asya’nın kritik hammaddelerde stratejik bir güç merkezi haline gelmesi ve Avrupa ile entegre bir şekilde Avrasya’nın yeşil enerji geçişine doğrudan katkıda bulunmasıdır.

Bu merkez, Avrasya’nın kritik hammaddelerde güçlü bir yapı kazanmasını, Orta Asya’nın mineral zenginliğini sürdürülebilir ve yerel ekonomilere katkı sağlayacak şekilde entegre etmeyi amaçlamaktadır. Yerelleştirilmiş işleme tesisleri, yenilenebilir enerji altyapıları ve ESG uyumlu operasyonlar bu vizyonun temel taşlarıdır.”

Middle Corridor’un Ekonomik Koridora Dönüşümü

Baran Umut Baycan: “Middle Corridor, Asya ile Avrupa’yı bağlayan bir lojistik hattı olarak tanımlanıyor.

Ancak bu hattın ekonomik bir koridora dönüştürülmesi gerekliliği üzerinde duruyoruz.

Bu dönüşümü sağlamak için üç temel adım öneriyoruz:

• Yerelleştirilmiş İşleme Merkezleri: Kritik hammaddelerin çıkarıldığı yerlerde rafinasyon ve işleme tesisleri kurarak, yalnızca ham madde ihracatı yerine katma değerli ürünler üretmek.
• Yeşil Enerji Entegrasyonu: Güneş ve yeşil hidrojen altyapıları ile karbon nötrlüğü sağlanan bir madencilik ekosistemi oluşturmak.
• Lojistik ve Tedarik Zinciri Modernizasyonu: Aktau, Navoi ve Taşkent gibi stratejik noktalarda lojistik merkezler kurarak, maliyetleri %30’a kadar azaltmak ve global pazarlara hızlı erişim sağlamak.

Bu dönüşüm, Avrasya’nın mineral zenginliğini katma değer yaratacak son ürüne kadar sağlayarak, Avrupa’nın yeşil enerji ve dijital dönüşüm hedefleriyle entegre bir küresel değer zinciri yaratacaktır.

Enerji Geçişi ve ESG Uyumlu Madencilik

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “Enerji geçişi, yalnızca karbon emisyonlarını azaltmak değil, aynı zamanda daha adil ve kapsayıcı bir ekonomik yapı inşa etmek anlamına geliyor.

Bu nedenle ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) uyumlu projeler, tüm operasyonlarımızın merkezinde yer alıyor. Örneğin:

• Karbon Nötr Madencilik: Madencilik projelerinde yeşil hidrojen ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak, karbon emisyonlarını %50’den fazla azaltmayı hedefliyoruz.
• Döngüsel Ekonomi: Alüminyum ve bakır gibi metallerin geri dönüşüm oranlarını artırarak, sürdürülebilir kaynak yönetimi sağlıyoruz.
• Yerel Toplumların Güçlendirilmesi: Eğitim programları, kadın istihdamını artırma projeleri ve gelir paylaşımı mekanizmalarıyla yerel topluluklara doğrudan fayda sağlıyoruz.

Bu yaklaşım, hem yatırımcıların güvenini artırıyor hem de uluslararası ESG standartlarına uyum sağlıyor.

Tedarik Zinciri Şeffaflığı ve Dijitalleşme

Baran Umut Baycan: “Dijitalleşme, yalnızca operasyonel verimlilik için değil, aynı zamanda şeffaflık ve izlenebilirlik için de kritik öneme sahiptir. Önerdiğimiz çözümler:

• Blokzincir Tabanlı Tedarik Zinciri: Kritik hammaddelerin kaynağından son kullanıcıya kadar tüm süreçlerinin izlenebilir olmasını sağlamak.
• Yapay Zeka Destekli Optimizasyon: Lojistik ve üretim süreçlerinde AI tabanlı sistemlerle maliyetleri %20’ye kadar azaltmak.
• Akıllı Enerji Sistemleri: Madencilik projelerinde yenilenebilir enerji altyapısını optimize etmek ve verimliliği artırmak için IoT çözümleri kullanmak.

Bu teknolojiler, yalnızca ekonomik fayda sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda global tedarik zinciri standartlarına uyumu da güçlendirecektir.

FMF Leadership Roundtable ve Süper Bölge Konsepti

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “Süper Bölge konsepti, Avrupa, Orta Asya, Orta Doğu ve Güney Asya arasında bir ekonomik entegrasyon modeli sunuyor.

Bu model, yalnızca hammaddelerin çıkarımını değil, aynı zamanda işlenmesini, lojistik entegrasyonunu ve yerel kalkınmayı da içeriyor.

FMF Leadership Roundtable’da bu vizyonu desteklemek için şu önerilerimizi sunduk:

• Blended Finance Modelleri: Yeşil tahviller ve kamu-özel ortaklıklarıyla bölgesel projelerin finansmanını sağlamak.
• Mükemmeliyet Merkezleri: Bölgesel yetenek geliştirme ve yenilikçi araştırmalar için eğitim merkezleri kurmak.
• Yeşil Metal Merkezleri: ESG uyumlu yeşil metal üretim tesisleriyle yerel ekonomileri desteklemek.

Bu konsept, küresel enerji geçişi hedeflerini bölgesel kalkınma ile uyumlu hale getiriyor.

Orta Koridor’un Geleceği: Bir Çağrı

Baran Umut Baycan: “Türkiye ve Avrasya’nın madencilik ekosistemine dönüşmesi için kaldıraç olarak gördüğümüz Orta Koridor, yalnızca bölgesel ekonomilere değil, küresel sürdürülebilirlik hedeflerine de hizmet edecektir.

Bu güzergah, yerel işleme merkezleri, yenilenebilir enerji altyapıları ve entegre lojistik çözümleriyle küresel bir değer zincirinin merkezi olabilir.

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “Bu dönüşüm, yalnızca ekonomik kazanç sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda çevresel ve sosyal sorumluluk alanında da örnek bir model sunacaktır. Birlikte çalışarak, sadece bir enerji geçişi değil, aynı zamanda adil ve sürdürülebilir bir gelecek inşa edebiliriz.”

Orta Koridor’un Stratejik Önemi

Baran Umut Baycan: “Orta Koridor, Asya, Avrupa ve Orta Doğu arasında coğrafi olarak benzersiz bir bağlantı sağlamaktadır.

Ancak bu koridorun potansiyeli, sadece transit bir güzergah olmanın ötesine geçebilir.

TETHYS olarak, bu bölgeyi bir ekonomik kalkınma ekosistemine dönüştürmeyi hedefliyoruz.

Bu, yalnızca lojistik maliyetlerini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda kritik minerallerin çıkarımı, yerel işleme tesislerinin entegrasyonu ve yenilenebilir enerji altyapılarıyla karbon nötr bir yapı oluşturur.

Prof.

Dr.

Leyla Keser: “EcoCorridor konsepti, Orta Koridor’un yeniden tanımlanmasında önemli bir rol oynuyor.

Temel hedefimiz, Orta Asya’nın henüz tam değerlendirilememiş mineral kaynaklarını, ESG standartlarına uygun şekilde küresel tedarik zincirlerine entegre etmektir.

Ayrıca, bu koridoru sadece bir lojistik hattı değil, madencilik endüstriyel kümelerinin ve yeşil enerji merkezlerinin bulunduğu bir ekonomik motor haline getirmeyi planlıyoruz.”

EcoCorridor’un Teknik Bileşenleri

Baran Umut Baycan: “EcoCorridor, beş ana bileşenden oluşmaktadır:

• Paylaşımlı Altyapı: Demiryolu, lojistik merkezler ve yenilenebilir enerji tesisleriyle maden işletmeleri arasında entegre bir sistem.
• Yerel İşleme ve Rafinasyon: Minerallerin, çıkarıldıkları bölgede işlenmesiyle katma değer yaratılması. Örneğin, lityum cevherinin pil sınıfı lityum hidrokside dönüştürülmesi, ihracat değerini 10 kat artırabilir.
• Yenilenebilir Enerji Entegrasyonu: Güneş ve rüzgar enerjisi altyapılarıyla karbon nötr madencilik ve lojistik.
• Dijitalleşme: Blockchain ve yapay zeka tabanlı sistemlerle tedarik zinciri şeffaflığının sağlanması.
• Döngüsel Ekonomi: Madencilik yan ürünlerinin inşaat malzemesi gibi alanlarda yeniden kullanılması.

Stratejik Çıktılar ve Politikalar

EcoCorridor, madencilik, yenilenebilir enerji ve lojistik sektörlerini entegre ederek, Orta Koridor’u yalnızca bir transit güzergah olmaktan çıkarıp ekonomik bir ekosistem haline getirmeyi hedefliyor.

Bu model, Orta Asya’nın kritik mineral kaynaklarını, lojistik ve altyapı yatırımlarıyla bütünleştirerek hem bölgesel hem de küresel kalkınmaya katkı sağlamayı amaçlıyor.

• Ekonomik Kazanımlar: Paylaşımlı altyapı kullanımı, sermaye harcamalarını %30-40 oranında azaltabilir.

  Yerinde zenginleştirme ve lojistik merkezleri ile işlenmiş minerallerin ihracat değeri, ham maddelere göre 3-4 kat artırılabilir.

• Çevresel Etki: Yenilenebilir enerji entegrasyonu ile madencilik operasyonlarından kaynaklanan karbon emisyonları %70 oranında düşürülebilir.

  Döngüsel ekonomi uygulamaları atıkları minimize eder ve kaynak verimliliğini artırır.

• Bölgesel ve Küresel Entegrasyon: Kritik minerallerin tedarik zincirlerinde tek bir kaynağa bağımlılığı azaltarak çeşitliliği artırır.

  Bölgesel sanayileşme ile ekonomik faydaların daha adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar.

Politika ve Yönetişim Önerileri

• Harmonize Regülasyonlar: ESG, çevresel ve işgücü politikalarının uyumlaştırılması, sınır ötesi operasyonları kolaylaştırır.
• Kamu-Özel Ortaklıkları: Kamu-özel sektör işbirlikleriyle büyük ölçekli altyapı ve enerji projeleri finanse edilmelidir.
• Yeşil Finansman Mekanizmaları: ESG uyumlu altyapı projelerini desteklemek için yeşil tahviller ve harmanlanmış finansman kullanılmalıdır.

EcoCorridor modeli, madencilik, lojistik ve yenilenebilir enerji sektörlerini entegre ederek, Orta Koridor’u küresel enerji geçişinin ve sürdürülebilir kalkınmanın merkezine taşıyan bir ekosistem haline getiriyor.

Bu model, yalnızca ekonomik büyümeyi değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik ve sosyal eşitliği de destekliyor.

FMF Leadership Roundtable’ın Rolü

Baran Umut Baycan: “Future Minerals Forum “Central Asian Leadership Roundtable”, EcoCorridor konseptini küresel liderlerin gündemine taşıyan bir platformdur.

FMF2025’te Suudi Arabistan’ın vizyoner liderliği altında gerçekleştirdiğimiz yuvarlak masa oturumunda, Super Region konseptine Orta Koridor’un entegrasyonunu tartıştık.

Bu oturumlar, yalnızca fikir alışverişi değil, aynı zamanda somut projelerin planlandığı bir zemin sunuyor.

EcoCorridor, yalnızca bir proje değil, bir vizyondur.

Bu vizyon, sürdürülebilir ekonomik büyüme, çevresel sorumluluk ve sosyal eşitlik temelinde şekillenmiştir.

Türkiye ve Orta Asya’yı küresel enerji geçişinin merkezine yerleştiren bu model, tüm paydaşlara hem ekonomik hem de toplumsal faydalar sağlayacaktır.”

FMF Leadership Roundtable’dan Elde Edilen Çıkarımlar

Baran Umut Baycan: “FMF Leadership Roundtable, EcoCorridor’un gelişimi için uygulanabilir içgörüler sundu:

• Küresel Yatırım Taahhütleri: Suudi Arabistan’ın Ma’aden ve PIF gibi kuruluşlar aracılığıyla yeşil madencilik ve altyapı projelerine sağladığı finansman, büyük ölçekli projelere ivme kazandırdı.
• Politika Uyumlaştırması: Orta Asya’da düzenleyici çerçevelerin uyumlu hale getirilmesi, doğrudan yabancı yatırımları (FDI) çekme konusunda önemli bir adım olacaktır.
• İş Birlikçi İnovasyon: Hükümetler, özel sektör liderleri ve çok taraflı kuruluşlar arasında büyük ölçekli projeleri yönlendirecek iş birliği fırsatları yaratmak büyük önem taşıyor.

Yerel Toplulukları Güçlendirme Girişimleri

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “Kapasite oluşturma, EcoCorridor’un kapsayıcı büyüme misyonunun merkezindedir.

Girişimlerimiz şunları içeriyor:

• Mükemmeliyet Merkezleri: Türkiye ve Orta Asya’da madencilik, enerji ve lojistik alanlarında teknik uzmanlık geliştirmek için eğitim merkezleri kurmak.
• STEM Eğitim Programları: Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik eğitimi teşvik ederek yerel yetenekleri güçlendirmek.
• Kapsayıcı Kalkınma: Kadın istihdamını artırmak ve eğitim fırsatlarıyla sosyal eşitliği teşvik etmek.

EIT RawMaterials ve TETHYS İş Birliğinin Stratejik Vizyonu

Prof.

Dr.

Leyla Keser Berber: “EIT RawMaterials, dünyanın en büyük hammadde bilgi ve yatırım ağıdır. 700’den fazla global partneri ve 100 milyar € üzerindeki yatırım gücü ile küresel dönüşümlere öncülük etmektedir.

TETHYS ile iş birliğimiz, yalnızca bölgesel değil, Avrupa’nın yeşil ve dijital geçiş hedeflerini destekleyen küresel bir ekosistem yaratma misyonunu taşımaktadır.

Türkiye ve Orta Asya’nın kritik hammaddelerde stratejik bir güç merkezi haline gelmeyi hedefliyoruz.

Global yeşil enerji dönüşümünde Avrupa’nın ve Türkiye ile Avrasya’nın dışa bağımlılığını azaltacak, yerel ekonomilerle entegre, ESG uyumlu ve sürdürülebilir çözümler sunacağız.

Bu vizyon, yalnızca ekonomik kazanımlarla sınırlı olmayıp, sosyal eşitlik ve çevresel sürdürülebilirlik temelinde şekillenmektedir.”

Türkiye’nin Rolü ve Kurumsal İşbirlikleri

Baran Umut Baycan: “Türkiye, coğrafi konumu ve zengin mineral kaynakları ile Orta Koridor’un merkezinde yer alıyor.

Ancak bu potansiyeli etkin bir şekilde kullanabilmek için güçlü işbirliklerine ihtiyaç var.

Bu noktada MEXT, İTÜ ve IRMA gibi kurumlarla yapılan işbirlikleri kritik öneme sahiptir:

• MEXT – Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası Teknoloji Merkezi: Sanayi 4.0 çözümleriyle madencilik süreçlerini dijitalleştirmek ve lojistik ile tedarik zinciri yönetimini optimize etmek için ortak projeler geliştiriyoruz.
• İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ): Eğitim ve araştırma işbirlikleri, maden mühendisliği ve yenilenebilir enerji teknolojilerinde yetkin insan kaynağı geliştirmemize katkı sağlıyor. İTÜ’nün yenilikçi laboratuvar altyapısıyla kritik hammaddelerin işlenmesi ve geri dönüşümü üzerine ortak çalışmalar yürütüyoruz.
• IRMA (Sorumlu Madencilik Güvencesi İnisiyatifi): ESG standartlarına uygun, dünya çapında örnek gösterilecek madencilik projeleri geliştirmek için IRMA’nın sertifikasyon sistemini benimsiyoruz.

  Bu işbirlikleri sayesinde, yalnızca Türkiye’nin değil, tüm bölgenin daha sürdürülebilir ve rekabetçi bir madencilik ekosistemine kavuşmasını hedefliyoruz.

TETHYS: Trans-Eurasian Gateway

TETHYS, kritik hammaddelerin stratejik gelişimi ve kullanımı yoluyla sürdürülebilir kalkınmayı ilerletmeye adanmış öncü bir platformdur.

Platformun misyonu, Türkiye ve Orta Asya’da teknoloji ve inovasyonu teşvik etmek, proje geliştirme ve finansmanı geliştirmek ve kapsamlı eğitim ve akademik programlar sağlamaktır.

TETHYS, sadece 2024 yılında toplam 1 milyar ABD Doları tutarında anlaşma imzaladı.

Ayrıca, Nijer ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerle kurulan ortaklıklar aracılığıyla rüzgar, güneş ve yeşil hidrojen gibi yenilenebilir enerji projelerini aktif olarak destekliyor.

Türkiye’deki biyokömür üretim tesisleri gibi yenilikçi karbon yakalama teknolojileri, sürdürülebilir madencilik uygulamaları ve iklim değişikliğinin azaltılması konusundaki kararlılığını gösteriyor.

TETHYS, Avrupa Hammaddeler Birliği (ERMA) ve EIT Hammaddeler gibi uluslararası kuruluşlarla stratejik bağlantılar kurarak çabalarını küresel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu hale getirdi.

TETHYS, 27 Eylül 2024 tarihinde EIT Hammaddeler ile imzaladığı anlaşmaya istinaden Türkiye, Türk Devletler, Tacikistan ve Moğolistan’da faaliyet gösteren Bölgeler Arası Merkezi kurarak; Orta Asya’da kritik hammadde projeleri, teknoloji ve inovasyon ve eğitim başlıklarında faaliyetlerine başladı.

Ayrıca Hammaddeler Zirvesi, Future Minerals Forum, PDAC, LME Event, Minex Central Asia gibi önemli sektörel etkinlikler aracılığıyla sürekli öğrenme ve kapasite geliştirme sağlıyor.

Platformun hedefi, AB tarafından listelenen 70 kritik hammaddeden 50’sinden fazlasını kullanarak, yüksek değerli ürünler üreterek, ithalat bağımlılığını azaltmak ve TETHYAN Belt bölgesi ile ekonomik bağları güçlendirmektir.

EIT Hammaddeler (EIT RawMaterials)

EIT RawMaterials, Avrupa için sürdürülebilir bir hammadde tedarikini güvence altına alma misyonuyla kurulmuş bir Avrupa kuruluşudur.

Avrupa İnovasyon ve Teknoloji Enstitüsü (EIT) tarafından desteklenen dünyanın en büyük hammadde bilgi ve inovasyon ağıdır.

EIT Raw Materials, 20’den fazla AB ülkesinden endüstri liderleri, araştırma kurumları ve üniversiteler de dahil olmak üzere hammadde değer zincirini kapsayan 300 ortak kuruluşla en büyük ve en aktif hammadde bilgi ve yenilik ağını oluşturmuştur.

Bu ağ, işbirliği ve ortaklık girişimleri aracılığıyla dünyanın dört bir yanındaki paydaşları Avrupa hammadde sektörüne bağlamaktadır.

EIT Hammaddeler, işletmelerin offtake anlaşmaları ve takip finansman fırsatları yoluyla talep-arz boşluklarından yararlanmalarına yardımcı olmak için ticari danışmanlık hizmetleri sağlar ve Avrupa hammadde sektöründeki kritik sorunların ele alınmasına yardımcı olabilecek yenilikçi iş vakaları ve teknoloji çözümleri için özel ve kamu finansman çözümleri aracılığıyla yeni başlayanları ve ölçek büyütmeyi destekler.

EIT Raw Materials, Avrupa Komisyonu tarafından 750 üyeden Avrupa Hammaddeler Birliği’ne (European Raw Materials Alliance-ERMA) liderlik etmekle görevlendirilmiştir.

Middle Corridor

Middle Corridor (Orta Koridor), Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Güzergahı (TITR) olarak da bilinir ve Çin ile Avrupa arasında Orta Asya, Hazar Denizi ve Türkiye üzerinden geçen önemli bir lojistik hattıdır. Özellikleri:

• Karayolu, demiryolu ve denizyolu taşımacılığı entegrasyonu ile çalışır.
• Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne (BRI) alternatif bir güzergah sunar.
• Stratejik olarak Asya, Avrupa ve Orta Doğu’yu birbirine bağlar.

  Orta Koridor, yalnızca transit bir güzergah değil, aynı zamanda yerel ekonomilere katma değer sağlayacak bir ekonomik koridor haline dönüşme potansiyeline sahiptir.