Taşınmaz Mal Komisyonunun Güncel Çalışmaları ve Hukuki Gelişmeler

Taşınmaz Mal Komisyonu Başkanı Növber Ferit Veçhi’den Güncel Bilgilendirme

Taşınmaz Mal Komisyonu Başkanı Növber Ferit Veçhi, komisiyonun faaliyetleri ve mevcut durum hakkında kapsamlı bilgiler verdi. Ayrıca güncel rakamları ve süreçleri detaylarıyla paylaştı.

Komisyona Başvuru ve İşleyiş Rakamları

Toplamda, TMK’ya bugüne kadar 8 bin 151 başvuru yapılmış olup, bunlardan 2 bin 40’ı kesinleşmiş ve karara bağlanmış durumdadır. Geri kalan 6 bin 111 başvuru ise halen değerlendirme aşamasındadır. Karara bağlanan dosyalardan 1.777’sinin tazminat ödemeleriyle çözüldüğü ve toplam ödenen tazminat miktarının yaklaşık 535 milyon 442 bin 407 İngiliz Sterlini olduğu bilgisi kamuoyuyla paylaşılmıştır.

Çalışma Süreçleri ve Dostane Çözüm Oranları

Komisyon, her Perşembe düzenli toplantılar yaparak 70 ila 80 dosyayı değerlendirmektedir. Veçhi, yaptığı açıklamada, “Çoğu başvuru, taraflar arasında sağlanan dostane çözümler sayesinde sonuçlanmaktadır. Bu oranın %99 seviyelerine ulaştığını söyleyebilirim.” diyerek, süreçlerin ne kadar etkin ve hızlı ilerlediğine vurgu yaptı. Ayrıca, 2024 ve 2025 yıllarında tamamlanan 229 başvuru ve ödemelerin toplam tutarının 102 milyon 624 bin 825 Sterlin olduğunu belirtti.

Demopoulos Kararının Hukuki ve Tarihsel Önemi

Veçhi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 2010 tarihli Demopoulos kararının, KKTC taşınmaz mal hukukunda dönüm noktası olduğunu vurguladı. Bu kararın, sadece Rum mülkiyet haklarını değil, aynı zamanda uzun yıllardır bu mallarda yaşayan ve kullanmakta olan eşdeğer kullanıcıların haklarını da güvence altına aldığını belirtti. “İkinci bir insan hakları ihlali yaşanmaması için bu hukuki çerçeve çok büyük önem taşımaktadır” dedi.

Komisyonun Kuruluş ve Tarihsel Gelişimi

Başkan Veçhi, TMK’nın 2000’li yılların başında, AİHM’nin yönlendirmeleri doğrultusunda kurulduğunu hatırlattı. Loizidou kararından sonra, çok sayıda Rum vatandaşının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yaptığı başvurular neticesinde, iç hukuk mekanizmasının oluşturulması gerekliliği ortaya çıktı. Türkiye Cumhuriyeti’nin Avrupa Konseyi’ndeki temsilcileri, hukukçular ve diplomatların ortak çalışmalarıyla ilk olarak Mal Tazmin Komisyonu kuruldu.

Ancak, AİHM, bu yapının iç hukuk yolu olarak kabul edilmesi için çeşitli eksikliklerin giderilmesi gerektiğini belirtti. Bu eksiklikler arasında menkul malların kapsam dışı bırakılması, manevi tazminatın yer almaması ve üyelerin tarafsızlığını sağlamak amacıyla yabancı üyenin bulunmaması gibi unsurlar bulunuyordu.

Yasal Düzenlemeler ve Kurumsal Yapı

Eksiklikler giderildikten sonra, 2005 yılında 67/2005 sayılı yasa ile Taşınmaz Mal Komisyonu resmen kuruldu. Veçhi, bu yapının iç hukuk yolu olarak kabul edilmesini sağlayan temel yasal düzenlemenin bu yasa olduğunu vurguladı. Ayrıca, komisyonda görev yapan KKTC uyruklu üyelerin, 1974 öncesi Rum malına sahip olmamaları şartı ve iki yabancı üyeden oluşan yapının, tarafsızlık ve güven ortamını sağlamada önemli rol oynadığını belirtti.

Komisyonun İşleyişi ve Üye Seçimi

Komisyonun her Perşembe günü düzenli olarak toplandığını ve 70-80 dosya arasında değerlendirme yapıldığını belirten Veçhi, üyelerin nasıl seçildiğine de değindi. “Yüksek Adliye Kurulu’nun kapalı oylamasıyla, münhal açıldığında başvuru yapan ve uygun görülen adaylar seçilmektedir. Bu süreç oldukça şeffaf ve saygın bir seçim yöntemidir” dedi.

Yabancı Üyelerin Rolü ve Katılımı

Komisyonun yabancı üyeleri yılda bir veya iki kez Kuzey Kıbrıs’a gelerek, çalışmalar ve duruşmalara katılmaktadır. Veçhi, “Alınan kararların tümünde yabancı üyelerin imzası bulunur. Sürekli iletişim ve işbirliği sürdürülmektedir” diyerek, uluslararası uzmanlığın komisyondaki önemine dikkat çekti.

Üyelik ve Seçim Süreci

Üyelerin atanma sürecine de açıklık getiren Veçhi, “Yüksek Adliye Kurulu tarafından kapalı oylama ile seçilmektedir. Cumhurbaşkanı’nın ataması gibi yanlış anlaşılmalar olmamalıdır. Münhal ilan edilip, başvurular alınır, ardından uygun adaylar seçimle belirlenir. Bu, oldukça saygın ve güven duyulan bir seçim mekanizmasıdır.” diyerek, sürecin şeffaf ve adil olduğunu vurguladı.

Komisyon Üyeleri ve Görev Dağılımı

Başkan Yardımcısı Oktan Töre’nin yanı sıra, üyelerden Saskia Yorucu, Erhan Berksel (ikinci dönemini sürdüren) ve Bengü Ünsal görev yapmaktadır.

Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler

Rum mal sahipleri, kimlik ve tapu belgeleriyle doğrudan komisyona başvurmaktadır. Başvurular kendi dillerinde yapılabilmekte olup, komisyonun İngilizce ve Rumca tercümanları mevcuttur. Başvurular, 20 gün içinde davalı bakanlığa (İçişleri Bakanlığı) iletilir. Bakanlık ise, 30 gün içinde savunmasını sunar.

Gizlilik ve Güvenlik Prensipleri

Başvuru sürecinde gizlilik ilkesi ön plandadır. Kişisel verilerin ve belgelerin korunması, başvuruların gizli tutulması esas alınmakta ve tüm işlemler bu ilkeler doğrultusunda yürütülmektedir.

Dostane Çözüm ve Hızlı İşlem

Her Perşembe yapılan toplantılarda, 70-80 dosya değerlendirilmekte ve çoğu, karşılıklı uzlaşı ve tarafların anlaşmasıyla sonuçlandırılmaktadır. Veçhi, “Başvurular, eksiksiz ve doğru belgelerle yapıldığında, aynı gün içinde karara bağlanabilmektedir. Eksik evrakla gelen başvurular ise süreci uzatmaktadır” dedi.

Takas ve Koçanlaştırma Uygulamaları

Komisyon, sadece tazminat değil, takas yöntemini de aktif olarak kullanmaktadır. Bu süreçte, belgelerin sağlamlığı ve doğru veri kullanımı büyük önem taşımaktadır. Veçhi, “Takas ve koçanlaştırma işlemlerinde etik kurallara uygunluk ve disiplin çok önemlidir” şeklinde konuştu.

Etik Dışı Uygulamalar ve Kontroller

Güneydeki mülkleri, eşdeğer gösterip alım-satım yapan kişiler hakkında uyarılar yapan Veçhi, “Bu tür uygulamalar etik değildir ve araştırıldığında ortaya çıkar. Şu ana kadar, komisyonda etik dışı uygulamalarla karşılaşmamaktayız” diyerek, sıkı denetim ve araştırma süreçlerine vurgu yaptı.

Acapulco Yasası ve Uygulama Şartları

2008 sayılı 13/2008 sayılı yasa kapsamında, uzun süreli kiralama ve sınırdaki Rum parselleri için, TMK onayıyla koçanlaştırma yapılabilmektedir. Veçhi, “Bu durumda, alıcı, Rum mal sahibinden satış sözleşmesi alır ve TMK’ya başvurur. Ödeme tamamen alıcı tarafından yapılır; devletin mali yükümlülüğü yoktur” dedi.

Disiplin ve Rant Elde Edilmesi Sorunları

Başkan Veçhi, herhangi bir mali katkı olmadan büyük karlar elde eden kişilerden bahsetti. “Devlet, taşınmazı kiraya verir, kişi malı alır ve değerini artırır. Ancak, bu süreçte etik kurallara uyulmalı ve düzenli denetimler yapılmalıdır” şeklinde uyardı. Palm Beach Otel örneğine de değinen Veçhi, “Bir taşınmazın aynı kişi tarafından birkaç kez kiraya verilmesi ve sonrasında satışa çıkarılması, etik olmayan uygulamalardır” diyerek, disiplinli davranmanın önemine dikkat çekti.

Demopoulos Kararının Hukuki ve Sosyal Yansımaları

Veçhi, Demopoulos kararının, Rum mülkiyetinin yanı sıra, uzun yıllardır bu mallarda yaşayan ve kullanmakta olan kişiler için de hak tanındığını hatırlattı. “Bu karar, yaklaşık 50 yıldır bu mallarda yaşayan ve hak sahibi olan insanların varlığını göz önünde bulundurmayı gerektirir. TMK’nın varlık sebebi, bu insanların haklarını korumaktır” dedi.

Rakamlarla TMK’nın Güncel Durumu

Başkan Veçhi, toplam başvuru sayısının 8.151 olduğunu, bunlardan 2.040’ının karara bağlandığını ve 6.111’inin ise değerlendirme sürecinde olduğunu açıkladı. Karara bağlanan dosyaların detaylarına değinen Veçhi, 1.777 dosyanın tazminatla çözüldüğünü, 236 dosyanın ise geri çekildi veya reddedildiğini belirtti. Ayrıca, toplam ödenen tazminat tutarının yaklaşık 535 milyon 442 bin 407 Sterlin olduğunu paylaştı.

Ödemeler ve Mali Sorumluluklar

Veçhi, ödemelerden sorumlu kurumun Maliye Bakanlığı olduğunu belirtti. “Bugüne kadar, karara bağlanan tazminatların yaklaşık iki üçte biri ödenmiştir. 2024 ve 2025 yıllarında, toplam 102 milyon 624 bin 825 Sterlin tutarında ödeme işlemleri gerçekleştirilmiştir” diyerek, ödemelerin düzenli ve planlı yapıldığını vurguladı.