Uygulamada Yaşanan Öğrenci Taşımacılığı Sorunlarına Yönelik Merkezi Çözüm Önerileri ve Mali Darklar

Okulların açılmasıyla birlikte öğrenci taşımacılığında yaşanan zorluklar gündeme geldi. Toplu Taşımacılar Birliği Başkanı Akandere, öğrenci listelerinin gecikmesi ve eski tarifelerin uygulanması nedeniyle sorunların artış gösterdiğini belirtti. Sistem net değil; hangi öğrencinin hangi güzergahta hangi araçlarla gideceğini söyleyen bir otomasyon olmadığı için ailelerden ya da öğrencilerden gelen bilgilerle bir liste oluşturuluyor ve bu süreç merkezi bir kayıtta otomatikleşmediği için aksamalar yaşanıyor.

Taşıma süreçlerinde her yıl karşılaşılan sorunlar bu yıl da kendini daha belirgin kılarak, kapsama dahil ve kapsama harici olarak ikiye ayrılan listelerin Bakanlığa iletilmesi gerektiğini hatırlattı. Ancak bildirimlerin yaklaşık iki ayı bulması, taşımacılara ek yük getiriyor. Kıbrıs Türk Toplu Taşımacılar Birliği (KTTTB) Başkanı Beksan Bekir Akandere, izinsiz taşınmanın riskini ve 2024 tarifesinin güncel maliyetler karşısında yetersiz kaldığını dile getirdi. Velilerin mutlaka sormalı diyen Akandere, okullara kayıt sırasında bu ayrımı öğrenmenin ve yazılı taahhüt almanın önemli olduğunu vurguladı.

Birlik, kendi bölgesinde aynı statüde okul bulunmasına rağmen farklı bir bölgede bulunan okula kayıt yaptıran velilerin taşımacılık ödeneğinden faydalanamayacağını ifade ederken, merkezi okullar ile sınavla öğrenci alan mesleki okullar için ödemelerin ayrı biçimde yapıldığını belirtti. Örneğin, Akdoğan’daki kapsama dahil olan bir öğrenci Lefkoşa’daki bir okula giderse bu durum kapsama harici olarak değerlendirilir; benzer örnekler üzerinden bölgenin fiziki yapısına göre taşımacılık olanakları değişiklik gösteriyor. Örneğin güvenli geçişin sağlandığı bölgelerde 0-11 kilometrelik şehir içi taşımacılıktan yararlanmak mümkün olabilir ancak bu her bölgede kapsama dahilinde olan okullara özgüdür.

Listelerin zamanında iletilmemesi, en temel sorunlardan biri olarak öne çıkıyor. Mevcut Taşıma Tüzüğü’ne göre öğrencinin kaydı yapıldıktan sonraki bir hafta içinde kapsama dahil ve kapsama harici listeler Bakanlığa iletilmeli; Bakanlık da bu listeleri taşımacılara aktarmalı. Ancak bu süreç yaklaşık iki ay sürüyor ve gecikmeler sözleşme aşamalarını ve ödemeleri olumsuz etkiliyor.

KTTTB Başkanı Akandere, devlet okullarına yapılan ödenekli taşımacılıkla ilgili süreci anlatırken, kapsam dahilinde olan yaklaşık 165 okul bulunduğunu söyledi. Geçen yıl yaklaşık 28 bin olan toplam öğrenci sayısı bu yıl yüzde 30 artış gösterdi, ancak otomasyon eksikliği nedeniyle net rakamları tam olarak çıkarmak mümkün değil. Okullar henüz listelerini göndermedi; sözleşmeler ise kişi başı yapıldığı için gerçek rakamlar ancak sonra netleşecek.

2024 tarifesi ile taşımacılık yürütülüyor ve maliyetler mevcut şartlarda yetersiz kalıyor. Taşımacılar, mazot ve araç bakımı gibi giderlerin arttığını belirtirken, asgari ücret artışlarının taşıma ücretlerine otomatik olarak yansımasının olmaması nedeniyle ödeme dengesinde sıkıntılar yaşıyorlar. Şu anda seçilmeye çalışılan yeni sözleşmeler ve izinler için seçim yasakları nedeniyle izin makamlarının toplanması gecikiyor; bu da taşımacılar için ek yük oluşturuyor. Özellikle 0–11 kilometre şehir içi taşımacılığında araç başına belirlenen 5.300 TL’lik ücretin, mevcut maliyetler karşısında yetersiz kaldığı ifade ediliyor. Akandere, 165–170 gün süren eğitim yılında bu paranın giderleri karşılamadığını vurgulayarak, taşıyıcıların mali açıdan ciddi sıkıntılar yaşadığını belirtti.

Çözüm önerileri arasında en dikkat çekeni, bilgi akışını hızlandıracak merkezi bir sistem kurulması ve e-Devlet üzerinden kayıtlı bir merkezi database ile hangi öğrencinin hangi güzergahtan hangi araçla taşınacağını otomatik olarak belirleyebilmektir. Böyle bir çözüm, bölge taşımacılarını otomatik olarak sisteme dahil ederek karışıklıkları azaltabilir ve sözleşme süreçlerini de sadeleştirebilir. Ayrıca her yıl için önceden yapılacak taahhütler ve ödemelerin önceden belirlenmesi, taşıyıcıların finansal istikrarını artırabilir.